Stale w nożach myśliwskich.......

                                                                                                        STALE.......
Podstawą dobrego noża jest odpowiednie dobranie stali do jej przeznaczenia. Ile typów noży, tyle stali... Lecz skupmy się na omawianym temacie noży myśliwskich.
Oczywiście zdania na ten temat są podzielone, a moja opinia stronnicza. Pragnę dodać, że moje przemyślenia wynikają z doświadczenia, a opis jest skierowany na użytkowość.

Na początek podstawowy dylemat: Stal nierdzewna czy węglowa (rdzewna)?
Osobiście do wszechstronnego noża myśliwskiego wybieram stal nierdzewną. Wynika to przede wszystkim z nic innego jak jej nierdzewności. Utrzymanie stali nierdzewnej jest bezobsługowe. A utrzymanie noża używanego w terenie w pełnej pedantycznej czystości niemożliwe. W dzisiejszych czasach oferta rodzajów stali nierdzewnych jest naprawdę bogata, a nowoczesne stale nierdzewne osiągają świetne właściwości i dedykowane są np. tylko na ostrza noży. Dzięki technologi stale nierdzewne dorównały stalą węglowym i tak samo są one bardzo ostre, udarne i dające się zahartować na odpowiednią twardość, mimo swojej  nierdzewności. Lecz należy pamiętać, że obracamy się w temacie noży myśliwskich i ich zadań. Warto nadmienić, że i stale nierdzewne mają swoje minusy które raczej tyczą się kosztów produkcji noża niż samego użytkowania. Po pierwsze, cena stali nierdzewnych (surowca) jest wysoka, następnie obróbka cieplna (hartowanie) jest bardziej skomplikowana i na koniec sama ręczna praca w stali jest bardziej czasochłonna co wynika z ich twardości. Oczywiście są i fajne stale węglowe, o ciekawych właściwościach ale jak pisałem wcześniej, osobiście stawiam na stale nierdzewne.

Głownia po pokrojeniu jednego jabłka na ambonie i wypatroszeniu byka. Nóż drogi, sprowadzony z Brazylii z perfekcyjną satyną. Stal węglowa, łożyskowa 52100.

Ten sam nóż przed użyciem.

Damasty, no wypada wspomnieć o damastach.
Poruszę temat tego rodzaju stali pokrótce i na chłopski rozum. Mamy nazwijmy to podstawowe typy:

Damast (dziwer) czyli jest to nic innego jak skucie kilku rodzajów stali (co najmniej dwóch, najczęściej stali węglowych ale bywają damasty z stali nierdzewnych) jednej na drugiej, następnie dzięki np. nacięciom, wwierceniom, skręceniom, różnym układem warstw powstaje odpowiedni wzór. Dziwery są dosyć powszechne, a podstawowe wzory teoretycznie do wykonania przez każdego kowala. Oczywiście podstawową zaletą damastów są ich walory estetyczne. Wzorów jest naprawdę dużo, a niektóre damasty to wręcz dzieła sztuki.
Wracając do użytkowości dziwerów. Dzięki temu, że na krawędzi tnącej (KT) ostrza jest kilka rodzajów stali nóż podczas pracy zachowuję się trochę jak piła, co daje fajne osiągnięcia i rezultaty. A i warto nadmienić, że samo kucie stali węglowych dodaje im lepszych właściwości tnących.

Damast węglowy.

Damast mozaikowy.

Damast z stali nierdzewnych.

Laminaty, SAN MAI. Laminat to taki trochę najprostszy dziwer. Chodzi o to, że na rdzeń wybieramy odpowiednią stal i na jej boki dajemy innego rodzaju stal, a następnie skuwamy, prasujemy. Na boki można dać więcej różnych rodzajów stali (nawet płaskowników z damastu) w celach estetycznych ale podstawowy laminat składa się z trzech kawałów. Czyli jak pisałem rdzeń i dwa kawałki po jednym z każdego boku. Laminaty to dosyć ciekawa opcja. Raz, że po odpowiednim wykończeniu ostrza mogą być niepowtarzalne, a dwa można stworzyć ciekawe pożądane kompozycje. Często spotykane połączenia to np. na rdzeniu umieszczona jest dobra, droga stal nierdzewna a po bokach również stal nierdzewna ale już gorszej jakości. Zabieg ten przede wszystkim ma na celu zmniejszenie kosztów produkcji, opcja najczęściej występuje w nożach produkcyjnych. Bywa też, że rdzeń jest z bardzo twardej stali, która podczas cięższej pracy jest narażona na pęknięcia i w celu zredukowania takiego ryzyka po prostu taką stal obkłada się miększą. Świetną mieszanką jest rdzeń z stali węglowej a boki z nierdzewki, w rezultacie używamy krawędź tnącą (KT) z stali węglowej, a samo ostrze w większości jest nierdzewne.

Na rdzeniu stal white paper (twarda i droga), na okładkach jedna ze stali z większą zawartością niklu, co daje mocny kontrast.

Rdzeń z kutej stali D2, a na okładkach miedź i nierdzewna stal N695. Ogólnie laminat średnio rdzewny.

Bułat, damast krystaliczny, wootz, stal damasceńska.
Bułat powstaje przez stopienie odpowiedniej stali z różnymi składnikami w tyglu (ala takim kubku), gdzie następnie powstaje bułka z bułatu taki ala kamień, który podlega przekuciu na ostrza. Można by powiedzieć, że jest to takie tworzenie stali. Bułaty najczęściej przekuwane są z stali węglowych ale i bywają z stali nierdzewnych. Oczywiście jest to skomplikowany proces który bardzo uprościłem. Damast krystaliczny wykonuje nie wile osób na całym świecie i owiany jest on wieloma historiami.
W mojej opinii najważniejszą zaleta tej stali w dzisiejszych czasach jest jej niepowtarzalny wzór. A co chodzi o właściwości, faktycznie jest to twarda stal która trzyma długo ostrość i jest odporna na wykruszenia. Ale ma swoje wady. Przede wszystkim cena, a dwa jakość gotowego produktu, różnie z nią bywa. Polecam tylko pasjonatom.

Głownia z bułatu.

Kilka zdań na temat poszczególnych gatunków stali:
Piszę tu o stalach które używałem w nożach przy polowaniu.
Myślę, że ta część postu będzie co jakiś czas aktualizowana.

M390: Bardzo ostra, długo trzyma ostrość nierdzewna stal proszkowa, jedyne słuszne wykończenie krawędzi tnącej (KT) o gradacji max 280, a i mniejsza gradacja ma bardzo dobre cięcie. Przy naostrzeniu do gradacji 600 i więcej stal faktycznie tnie kartki jak szalona i goli włosy, ale podczas patroszenia jest tępa... Twarda stal, KT podczas podważania i napotkanych kości przy większym nacisku lubi się wykruszyć. Ciężka do naostrzenia w terenie, a ostrzona z ręki nie przynosi oczekiwanych efektów.  Jest to stal nierdzewna a bywa, że wyskakują na niej plamy. Droga w zakupie. Przez kilka wad nie uważam jej za wszechstronną stal przypisaną do użytkowania przy polowaniu. Osobiście nie robię noży z tej stali. Jest droga. Mogę polecić jedynie doświadczonym ostrzycielom i osobą korzystającym z noży rozważnie.


ELMAX: Ostra, długo trzyma ostrość nierdzewna stal proszkowa, jedyne słuszne wykończenie krawędzi tnącej (KT) o gradacji max 280 a i mniejsza gradacja ma bardzo dobre cięcie. Przy naostrzeniu do gradacji 600 i więcej stal faktycznie tnie kartki i goli włosy, ale podczas patroszenia jest tępa... Stal ta jest dosyć twarda ale dająca się w miarę łatwo naostrzyć, KT podczas kontaktu z twardymi rzeczami raczej nie kruszy się a zwija, poddaje. Odporna na korozje. Osobiście polecam tą stal do noży myśliwskich. Stal wszechstronna, jakościowa, dająca dużo satysfakcji przy użytkowaniu. W zakupie znośna cena, chodź nie tania. Ma jeden minus, przy użytkowaniu w pewnym momencie wydaje się być tępawa a jednak nadal ciągle i długo tnie.

D2: Stal węglowa, po dobrym zahartowaniu średnio rdzewna (semi-stainless).  Często używana przez Makerów z całego świata. Można ostrzyć do bardzo wysokich gradacji. Osobiście nie rozumiem fenomenu tej stali. No tnie dobrze ale nie ma większych osiągów. Można wypatroszyć nią tak komfortowo z 6 sztuk zwierzyny grubej. Stal nietania, może po prostu łowiectwo to nie jej przeznaczenie. Na obronę mogę polecić kutą stal D2. Faktycznie robi się ona ostrzejsza ale za to koszt noża wzrasta. No i może sam fakt, że jest to stal węglowa a trudno rdzewieje podnosi jej ranking. Stal dająca się dosyć łatwo naostrzyć, raczej na kościach KT nie kruszeje.

N690: Popularna stal nierdzewna. Fajnie trzymająca, długo ostrość. Dosyć agresywna. Nie koroduję. Stal do kupienie w dobrej cenie. Nadająca się na noże myśliwskie. Dająca się ostrzyć. Lubię, polecam. I jak to przy nierdzewkach, nie ma co szaleć z gradacjami przy ostrzeniu 280 wystarczy.